Dam Impact
There has been insufficient baseline data on Mekong ecosystem and these organizations
never conduct and report on the social and environmental impacts of their proposed
projects and master development plan. Decisions are being made behind closed doors
and among the powerful project developers and financial backers. The indigenous people
are neither informed about details of the plans nor invited to participate in the process.
International organizations are concentrating their effort making deals with
government officials and move the plan forwards. They have more interest in counting
the hydro kilowatts they found on Mekong and the agreements they sign than
addressing the associated human and environmental costs of their plan.
This essay summarizes the experience learned from major dams around
the world and puts forth a serious warning that the smokeless hydropower is neither
clean nor cheap. If large scale hydro dams are constructed on the
Mekong River mainstream or a major tributary, they would have severe
and irreversible damages on the Mekong Delta rice production, fish catch,
water quality and deepen the already harmful salt intrusion into the Mekong
Delta. The negative impacts to the Mekong ecosystem and the human costs to the
Laotian, the Cambodian, the Thai and especially the Vietnamese could never
be correctly measured and adequately mitigated. Alternatives to hydro power
must be explored and all plans to construct large scale hydropower dams
in Mekong River Basin should be halted.
Ь nâng cao mÑc s¯ng và mßu c¥u phúc lþi ti®n nghi, con ngß¶i
phäi khai thác thiên nhiên và phát tri¬n kinh tª. Vì kinh tª kém và
dân ðông nên áp lñc khai thác sông Mêkông lÕi ngày càng thêm
n£ng n«. TÕi các qu¯c gia tiªn bµ, xây mµt dãy nhà hay làm mµt cây
c¥u, ð«u phäi nghiên cÑu c¦n th§n ð¬ m÷i tác ðµng trên ð¤t ðai
ðßþc cho m÷i ngß¶i th¤u hi¬u t§n tß¶ng, môi sinh ðßþc bäo v®
thöa ðáng, thi®t hÕi ðßþc ð«n bù công b¢ng, và nh¤t là dân chúng
ðßþc thông báo, bàn thäo, và góp ph¥n quyªt ð¸nh cho phép hay
ðình chï dñ án. Kª hoÕch 17 tï MÛ kim cüa UB Mêkông nh¢m khai
thác 9 ð§p thüy ði®n trên sông cái có t¥m vóc ðÕi quy mô [1] và s¨
có nhæng tác ðµng tr¥m tr÷ng trên h® sinh thái, änh hß·ng ð¶i
s¯ng cüa 50 tri®u ngß¶i, ðe d÷a kinh tª toàn châu th± và nguy hÕi
cho Vi®t Nam.
Nhæng nguy hÕi này là gì?
Thßa qúy v¸, thüy ði®n tuy không th¤y thäi nhi®t và nhä khói ra
ngoài tr¶i, nhßng kinh nghi®m t× các ð§p thüy ði®n thª gi¾i ðã cho
th¤y r¢ng: thüy ði®n không phäi là mµt ngu°n nång lßþng rë nh¤t
hay trong lành nh¤t cho loài ngß¶i. Các dân tµc vån minh ðã nh§n
ra nguy hÕi cüa thüy ði®n và không cho xây thêm ð§p m¾i trên
nß¾c h÷. Nhßng thüy ði®n vçn ðßþc tích cñc khuyªn khích tÕi các
nß¾c ðang phát tri¬n. Dân cß tÕi các nß¾c này khi ðßþc thông báo
tin tÑc rõ v« thüy ði®n, h÷ cûng ch¯ng ð¯i khai thác thüy ði®n dù
trong ði«u ki®n r¤t khó khån.
Các dân chúng s¯ng trong lßu vñc ðã khiªu nÕi, bi¬u tình b¤t bÕo
ðµng, tuy®t thñc, nµp ð½n ki®n, dñng l«u ngay ven sông phän ð¯i.
H÷ ðã b¸ ðàn áp có khi ðçm máu, và còn sÇn sàng gieo mình chªt
theo dòng nß¾c lû ð¬ phän ð¯i. Các ð§p nhß Sardar Sadovar tÕi „n
е, Arun III tÕi Nepal, Corpus tÕi Argentina v.v. là nhæng dñ án
thüy ði®n kh±ng l° ðã b¸ b¡t buµc ðình hoãn hay hüy bö hoàn toàn.
Ta phäi tñ höi tÕi sao thüy ði®n b¸ ch¯ng gay g¡t kh¡p n½i nhß v§y?
B·i vì các tác hÕi n£ng n« trên môi sinh và con ngß¶i tiêu bi¬u nhß
sau:
Nói v« lþi, kª hoÕch Mêkông có nhi«u lþi: 13,000 MW ði®n nång, dçn
nß¾c vào các ruµng xa canh tác, phát tri¬n du l¸ch và ngß nghi®p
tÕi các h° chÑa cho các nß¾c thßþng ngu°n chü ð§p là Lào, Thái và
Cambodia; có lþi cho qu¯c gia ðßþc c¤p ði®n là Thái Lan phát tri¬n
kinh tª; cho các nß¾c vån minh bán khí cø, nh§n xây c¤t và c¯ v¤n;
và cho nhæng ngân hàng ð¥u tß vào kª hoÕch l¤y l¶i. Kªt hþp quy«n
lþi cüa cüa h÷ s¨ là mµt thª lñc qu¯c tª th§t khó ð¯i phó.
Ngß¶i Vi®t không có chia së lþi lµc gì ngoài vi®c giäm løt vào mùa
lû l¾n, nhßng ch¡c ch¡n phäi gánh ch¸u ph¥n l¾n thi®t hÕi, vì thª
Vi®t Nam không th¬ ch¤p nh§n ðßþc vi®c lþi hªt cho ngß¶i hÕi hªt
cho mình ð¥y b¤t công nhß v§y. Chúng ta không th¬ bác bö toàn
bµ kª hoÕch Mêkông và coi nh© nhu c¥u phát tri¬n cüa các dân tµc
thßþng ngu°n. Nhßng chúng ta có quy«n ðòi höi UBMK và các qu¯c
gia thßþng ngu°n phäi nghiên cÑu nghiêm chïnh h§u quä cüa kª
hoÕch ð¬ bäo v® môi sinh cho dòng sông CØu Long và không ðßþc
phép xâm phÕm vào n«n kinh tª nông ngß cüa ð°ng b¢ng Nam Vi®t.
Nhæng tác hÕi phäi ðßþc th¦m ð¸nh trß¾c b¢ng nhæng phß½ng pháp
khoa h÷c tân tiªn nh¤t. Ði«u này, t¾i nay UBMK vçn chßa thñc
hi®n. Sau ðó các bi®n pháp ngån ng×a phäi hi®u quä, k¸p th¶i, ki¬m
chÑng ðßþc và v¾i ðµ an toàn cao. Khi t¡c trách xäy ra, k¬ cä thiên
tai phäi có c½ chª b°i thß¶ng công b¢ng và sØa chæa thöa ðáng.
M÷i công trình nghiên cÑu phäi ðßþc thñc hi®n dß¾i ánh sáng công
lu§n và quang minh. Các c¯ v¤n phäi ðßþc hoàn toàn ðµc l§p và
trong tinh th¥n khách quan. Các tài li®u bí m§t UBMK ðang có phäi
công khai hóa. M÷i vi®c bàn thäo phäi có m£t cüa dân cß châu th±
bên cÕnh chính quy«n. M÷i vùng ch¸u änh hß·ng và thi®t hÕi phäi
ðßþc chia së quy«n phü quyªt kª hoÕch khai thác Mekong. Tr÷ng
lßþng tiªng nói cüa ngß¶i Vi®t phäi tß½ng xÑng v¾i quy«n lþi và
thi®t hÕi cüa mình.
Mêkông là dòng sông hùng vî thÑ mß¶i cüa loài ngß¶i và ð¸a c¥u, là
kho tàng sinh h÷c phong phú thÑ hai trên thª gi¾i chï sau Amazon,
là ngu°n thñc ph¦m nuôi sông hàng tråm tri®u ng×½i, là mÕch máu
kinh tª cho Vi®t Nam và vña lúa l¾n nh¤t hoàn c¥u nên các dân tµc
khác bên dòng Mêkông và cä loài ngß¶i cûng phäi chia trách nhi®m
bäo v® và tôn tr÷ng.
Tóm lÕi, bäo v® sông Mêkông ð¯i v¾i ngß¶i Vi®t là bäo v® chính ¤m
nß¾c, bát c½m, n°i cá, cánh ð°ng và kinh tª qu¯c gia. Kª hoÕch
Mêkông là m¯i ðe d÷a tr¥m tr÷ng cho ngß¶i Vi®t và nß¾c Vi®t. Tiªn
trình toàn c¥u hóa kinh tª thª gi¾i mà n«n th¸nh vßþng vån minh
chung không cho phép mµt nß¾c gây tai hÕi cho nß¾c làng gi«ng
mµt cách t¡c trách nhß v§y, nhßng ngß¶i Vi®t phäi theo dõi th§t sát
các biªn chuy¬n thßþng ngu°n, ð¤u tranh tri®t ð¬ và k¸p th¶i thì
quy«n lþi Vi®t Nam m¾i không b¸ xâm phÕm.
About the author: Long P. Pham, P.E. is a Professional Engineer
registered in California and Washington. Mr. Pham is the founder and
Principal of Moraes/Pham & Associates, a consulting engineering firm
in Carlsbad, California. Mr. Pham was the recipient of the San Diego
County Water Auhthority Conservation Award, the American Institute
of Plant Engineers' Engineer of the Year and the Facility Management
Excellence Award.
Tài Li®u Tham Khäo:
VISITOR no